Krycie dachówką ceramiczną, cementową i blachodachówką
Wspólną cechą pokryć wykonywanych z dachówki ceramicznej, cementowej i blachodachówki jest stosowanie podkładu z łat drewnianych w rozstawie zależnym od rodzaju pokrycia, nachylenia dachu i wielkości obciążeń od śniegu i wiatru.
Membrana wysokoparoprzepuszczalna
W zależności od funkcji poddasza łaty mocuje się do kontrłat (poddasza użytkowe) lub bezpośrednio do krokwi (poddasze nieużytkowe). W każdym przypadku należy stworzyć barierę chroniącą wnętrze i konstrukcję przed wodą kondensującą na dolnej powierzchni pokrycia. W poddaszach nieużytkowych, w przestrzeniach między krokwiami membranę układa się na krokwiach i mocuje do nich zszywkami. Celowe jest wtedy jej układanie prostopadłymi do okapu pasami bez napinania, co powoduje utworzenie ciągłej rynny umożliwiającej spływanie skroplin, bez zawilgocenia łat.
Gdy przestrzeń pomiędzy krokwiami wypełnia się termoizolacją, membranę należy napiąć, tak aby termoizolacja nie wypychała jej i nie dociskała do pokrycia dachowego. Ponadto stosuje się wtedy kontrłaty umożliwiające swobodny spływ skroplin. W takim przypadku membranę układa się równolegle do okapu, posuwając się w górę ku kalenicy, z zachowaniem odpowiedniego zakładu kolejnych pasów:
- gdy nachylenie połaci dachowej przekracza 20° - zakłady powinny wynosić min. 150 mm,
- przy mniejszym nachyleniu - zakłady powinny wynosić co najmniej 200 mm.
Rys. 1. Warstwy dachu: a) bez izolacji termicznej, b) z izolacją termiczną na całą wysokość przekroju krokwi, c) z izolacją termiczną na części wysokości krokwi. 1 - pokrycie, 2 - łata, 3 - membrana wysokoparoprzepuszczalna, 4 - krokiew, 5 - izolacja termiczna, 6 - izolacja przeciwwilgociowa, 7 - podsufitka, 8 - kontrłata, 9 - deskowanie pełne, 10 - sufit z płyt GKF. [1]
Kalenice powinny być przykryte dwiema warstwami membrany, co uzyskuje się układając najwyższe pasma tak, aby zachodziły na przeciwną połać dachową nie mniej niż szerokość zakładu. Pasma membran powinny przechodzić w ten sposób również przez kosze i grzbiety dachowe. W okapie membranę można wprowadzić do rynny.
Gdy na krokwiach wykonano pełne poszycie z desek lub płyt drewnopodobnych membranę układa się i mocuje na poszyciu, dociskając kontrłatami. Takie rozwiązanie wymaga stworzenia przestrzeni wentylacyjnej pomiędzy termoizolacją i poszyciem. W przypadku dachów o nachyleniu połaci α < 16° krytych dachówką ceramiczną oraz α < 22° krytych dachówką cementową, układaną na poszyciu pełnym folię wstępnego krycia należy zastąpić papą.
W celu zapewnienia wentylacji poszycia należy zapewnić otwory nawiewne w okapie oraz wywiewne w kalenicy. Ich powierzchnia powinna wynosić co najmniej 200 cm²/m okapu lub kalenicy. Otwory okapowe powinny umożliwiać odpływ skroplin spływających po membranie lub papie.
Krycie dachówką ceramiczną lub cementową
Pokrycie z dachówki ceramicznej jest odporne na ogień i trwałe (do 100 lat). Znaczący ciężar pokrycia (70-90 kg/m²). Stosuje się dachówki ciągnione (karpiówka, zakładkowa, holenderska gładka zwana rzymską, holenderska falista zwana esówką) oraz tłoczone (holenderska z nakładkami przylgowymi o podwójnym żłobkowaniu, marsylska zwana falsową, klasztorna, mnich-mniszka). W celu uzyskania jednakowego spadku wszystkich dachówek łata okapowa powinna być wyższa od pozostałych o grubość dachówki.
Dachówkę karpiówkę układa się tak, aby w dowolnym przekroju znajdują się dwie warstwy dachówek. Dawniej kryto również pojedynczo (w przekroju występuje tylko jedna warstwa dachówek). Takie sposób układania nie daje jednak szczelności pokrycia i stosowany był do budynków tymczasowych.
Krycie podwójne wykonuje się na połaciach o kącie nachylenia nie mniejszym niż 28° (zalecany 35-45°). Dachówkę układa się w łuskę lub w koronkę. Ułożenie w łuskę wymaga rozstawu łat co 145-165 mm. Na każdej łacie zawiesza się jeden rząd dachówek, a kalenicy i okapie zawiesza się po dwa rzędy tak, że zachodzą one na siebie prawie w całości.Każdy z rzędów wyższych pokrywa rząd niższy na długości nieco większej niż ½ długości dachówki.
Ułożenie w koronkę wymaga rozstawu łat co 290-330 mm, a na każdej łacie zawiesza się dwa rzędy dachówek. Warstwa niższa jest zaczepiona o łaty, a wyższa o górne krawędzie dachówek warstwy niższej (por. rys. 2).
Krycie dachówką zakładkową wymaga kątów pochylenia połaci nie mniejszych niż 19-30°. Dachówki zakładkowe mają wyżłobienia i występy na dwóch dłuższych, albo na wszystkich bokach. Dachówki montuje się na łatach w rozstawie 266-373 mm. Rzędy zachodzą na siebie na długość 80-90 mm, a styki prostopadłe do okapu są przesunięte o ½ szerokości dachówki.
Dachówka mnich-mniszka wymaga zastosowania dwóch rodzajów dachówek. Mnich jest stożkowym gąsiorem z przeponą w górnym (węższym końcu), a mniszka - również o stożkowym kształcie - ma w górnym (szerszym) końcu wycięcia do zaczepienia mnicha i nosek po wypukłej stronie, umożliwiający zawieszenia na łacie. Jest to pokrycie bardzo dekoracyjne, chociaż mało szczelne. Stosuje się je przy nachyleniu połaci 30-56°, Podobny wygląd uzyskuje się stosując dachówkę klasztorną, stosowaną na dachach o nachyleniu połaci 39-50°.
Rys. 2. Pokrycie dachówką karpiówką wg [2]: a) pojedynczo, b) podwójnie w łuskę, c) podwójnie w koronkę.
Rys. 3. Pokrycie dachówką, wg [2]: a) zakładkową, b) marsylską, c) holenderską [1]
Rys. 4. Pokrycie dachówką wg [2]: a) mnich-mniszka, b) klasztorna [1]
Dachówka cementowa jest stosowana do krycia dachów o nachyleniu połaci większym niż 15° (zalecane 20-45°). Stosowany rozstaw łat od 310-370 mm, ciężar pokrycia (42-60 kg/m²). Przy układaniu stosuje się te same zasady co przy układaniu dachówki ceramicznej.
W krawędziowych strefach połaci każda dachówka powinna być przytwierdzona do łat gwoździami lub wkrętami zabezpieczonymi antykorozyjnie (dawniej przywiązywało się je również drutem przewleczonym przez ucho). W pozostałej strefie, z uwagi na duży ciężar dachówek ceramicznych i cementowych nie wymaga się przytwierdzania każdej dachówki do łaty, poza regionami, gdzie obciążenie wiatrem jest znaczne. Zaleca się mocowanie co piątej-ósmej dachówki, a przy α ≥ 60° co drugiej. Ponadto każda dachówka powinna być przymocowana w trzech skrajnych kolumnach oraz dwóch najniższych rzędach, przy narożach, kominach, ławach kominiarskich, w koszach i innych newralgicznych miejscach. Mocowania wymagają również gąsiory.
Krycie blachodachówką
Pokrycie blachodachówką polega na mocowaniu arkuszy blachy falistej z wytłoczeniami o kształcie zbliżonym z reguły do dachówki holenderskiej. Ciężar pokrycia z blachodachówki (4,5 - 7 kg/m²). Blachodachówka wytwarzana jest z blachy 0,50-0,55 mm, obustronnie ocynkowanej, z naniesionymi kilkoma warstwami powłok. Żywotność takiego pokrycia ocenia się na kilkadziesiąt lat. Większość producentów zaleca nachylenie połaci dachu krytego blachodachówką α ≥ 14°. Rozstaw łat od 270 mm do 410 mm zależny jest od modułu (wysokości rzędu). Blachodachówkę mocuje się wkrętami samogwintującymi po uprzednim montażu haków i pasów nadrynnowych.
Pierwsza łata, wyższa od pozostałych o 15 mm przybijana jest w linii okapu. Nie jest możliwe skręcanie arkuszy, dlatego przy okapie należy przybić prostą deskę wymuszającą prawidłowość montażu i ułożyć kilka arkuszy bez mocowania, aby uzyskać ich prawidłowe położenie. Wkręty rozmieszcza się w co drugiej fali co drugi szereg dachówek, w każdej fali przy okapie i kalenicy oraz w każdym szeregu na bocznej nakładającej się krawędzi. Arkusze blachy łączy się używając szczelnych nitów samozrywających umieszczanych w szczycie fali.
Rys. 5. Pokrycie blachodachówką: a) kolejność układania, b) zasada mocowania arkusza [1]
• - wkręty, x - nity samozrywające
W dachach o nachyleniu połaci (14-30°) zaleca się stosowanie uszczelek wzdłuż całej kalenicy i okapu, pozostawiając dostęp powietrza. Kalenicy wdachów o kącie nachylenia α ≥ 30° można nie uszczelniać. Stosuje się wtedy zagięcie do góry dolnych części fal.
Elementy wykończeniowe
Do wykończenia dachów krytych dachówką ceramiczną, cementową lub blachodachówką stosuje się szereg akcesoriów ceramicznych, cementowych, metalowych oraz z tworzyw sztucznych. Są to m.in. gąsiory, dachówki specjalne (szczytowe, okapowe, kalenicowe, wentylacyjne itd.), nasadki antenowe, kominki wentylacyjne, odpowietrzniki instalacji, grzebienie okapu (wróblówki), kosze dachowe, płotki śnieżne, ławy i stopnie kominiarskie, wywietrzniki kalenicowe, listwy przeciwwiatrowe oraz wszelkiego rodzaju uszczelki i taśmy uszczelniające.
Pytania
- Omów zasady pokrycia dachu dachówką ceramiczną.
- Omów dopuszczalne wartości pochylenia połaci dachowych w zależności od pokrycia.
- Jak układa się dachówkę karpiówkę na łuskę, a jak w koronkę?
Bibliografia
- J. Kerste, W. Kubiszyn, Dachy i pokrycia dachowe, w: „Budownictwo ogólne”, tom 3 „Elementy budynków, podstawy projektowania”, Arkady, Warszawa 2008.
- Żenczykowski W.: Budownictwo ogólne. Tom 3/1. Problemy fizyki budowli i izolacje. Arkady, Warszawa 1987.
- PN-B-02361:2010 Pochylenia połaci dachowych.
Image by Paul Brennan from Pixabay.
17 czerwca 2024